'Je wordt volledig ondergedompeld in hun wereld'

Ook dit jaar begeleidt Fiona Kelatow voor KIDD het Spiegelproject met PrO Almere. Na het succes van vorig jaar maakte dit jaar leerlingen uit de eerste drie jaar van PrO Almere een eigen project, geïnspireerd op een bestaande voorstelling van BonteHond, het jeugdtheatergezelschap van Almere. Dit jaar is dat WAUW!, een voorstelling voor kleuters die ook onderdeel was van het KIDD-programma (zie onze eerdere reportage op basisschool Vuurvogel). "Pubers en kleuters hebben veel raakvlakken", zegt Fiona. "Ook pubers zijn voortdurend nieuwe dingen aan het ontdekken, vooral bij zichzelf en bij elkaar."

De leerlingen konden zowel voor als achter de schermen actief deelnemen aan dit project: zij konden kiezen voor muziek, tekst, beeld of theatertechniek. Zo kunnen ze kennismaken met alles wat er komt kijken bij het maken van een voorstelling.

De kern van het Spiegelproject is dat de leerlingen op een podium staan en zichzelf presenteren. Ze konden daarvoor kiezen uit de disciplines video, muziek en tekst. Bij video leerden ze van docent Gilbert Knegt van Beeldkrakers hoe je iets kunt toevoegen aan de beelden die je maakt, en hoe je het perspectief kunt veranderen door een andere camerapositie te kiezen. Met docent Stefan Raufiq leerden ze muziek te maken zonder instrumenten te gebruiken, met alles waar geluid uit komt, waaronder je eigen lichaam. Fiona leerde de leerlingen vooral het plezier over te brengen van spelen met taal en draaide als regisseur van de eindpresentatie alle gemaakte fragmenten in elkaar. Hierbij werkte ze samen met Stefan ook aan podiumpresence: hoe sta je op een podium en hoe presenteer je je naar buiten?

Vanuit Kunstlinie waren Nathan Zijlstra, Marc Assink (audio), Noah Kroon (licht) en Claartje Auf dem Brinke (educatie) betrokken. Zij werkten met de leerlingen aan een licht- en audioplan, en hoe je 'schuift' tijdens een voorstelling, en ook hoe je ervoor zorgt dat alles goed te verstaan en te horen is.

De wauw in jezelf

Na een korte kennismakingsronde met de vier disciplines voor de hele bovenbouw van PrO Almere (met onder meer Gary (Duimalot) Gravenbeek, acteur in WAUW! van BonteHond, en tekstschrijver Sanne Schuhmacher) schreven veertien leerlingen zich in voor het Spiegelproject. Deelname is dus vrijwillig. Na de meivakantie volgden vier intensieve werkdagen, verspreid over twee weken, in Kunstlinie waar half juni de presentatie plaatsvond, 's middag voor de eigen klasgenoten, 's avonds voor ouders en andere genodigden.

Verwondering is dit jaar het thema, geïnspireerd op de voorstelling WAUW! "We begonnen met vragen als: wat vind jij leuk of bijzonder om te doen?" vertelt Fiona. "Waar verbaas je je over, wat wil je ontdekken? Waarvan denk je: iedereen moet dit weten? We zijn op zoek gegaan naar de wauw in jezelf. Dat wordt natuurlijk al snel heel persoonlijk, en dus eng, maar dat hoort erbij. Als ze zichzelf dan overwinnen, en er toch gaan staan, dan gebeurt er iets."

'Alsof je iemands hoofd binnenstapt'

Kwetsbare, jonge mensen zien we, tijdens de presentatie 's middags. Ze durven het: uit hun comfortzone stappen en er gaan staan voor hun eigen klasgenoten. De meesten stonden voor het eerst van hun leven op een podium. Teksten over vriendschap komen voorbij, beats met behulp van borstgeroffel en geluid van stromend water, en live gezongen acts die op het Songfestival niet zouden misstaan. Dit alles voorzien van dynamische korte filmpjes over het maakproces. En alles is door henzelf gemaakt.

Fiona Kelatow: "Het is alsof je iemands hoofd binnenstapt, je wordt volledig ondergedompeld in hun wereld. Je maakt als publiek een ontdekkingstocht langs eilandjes waarop de leerlingen presenteren wat zij allemaal hebben bedacht, waarover ze zich verwonderen."

Hebben ze dit echt allemaal zelf bedacht? vraag je je af. "Natuurlijk helpen wij ze", zegt Fiona, "en sturen we af en toe een beetje bij. Maar de ideeën komen allemaal van hen. Wij als docenten zijn vooral bezig met loslaten om ruimte te bieden voor wat er ontstaat. Vervolgens gebeurt het echt in het moment. Ze beginnen vaak heel timide - durf ik dit wel? kan ik dit wel zeggen? - maar als ze er eenmaal staan is het alsof ze nooit anders hebben gedaan."

Wat er gebeurt, gaat veel verder dan dat ze samen een voorstelling hebben gemaakt. We zagen leerlingen de leiding nemen die op school stil blijven. Na afloop staan ze te glunderen, soms met een traan, van trots. Sommigen willen nu beslist op zang- of acteerles, of hebben geproefd hoe het is om als DJ je eigen muziek in een zaal met goed geluid te kunnen spelen. De onderlinge band die is ontstaan tussen iedereen die heeft meegewerkt, gaat ook nooit meer voorbij, en laat bij iedere betrokkene, van deelnemer, kunstenaar, productiemedewerker tot bezoeker, een blijvende herinnering achter.