Wat zie je als je naar jezelf kijkt?
Kijken naar jezelf is vaak ongemakkelijk. We trekken ons beste selfie-gezicht en dan nog: die neus, die rimpels, die sproeten... Kunstenaars kijken al eeuwenlang naar zichzelf en maken wat je noemt een zelfportret. Hoe doen ze dat. Kun jij dat misschien ook? En welke karaktereigenschappen van jezelf wil je dan laten zien? Vrolijk, droevig, serieus? Hoe doe je dat? Dit is precies wat de kinderen leren in de masterclass en voorbereidende les Verhalen in de Kunst, als onderdeel van het KIDD-lessenprogramma in groep 6.
Shanna Goedhart werkt als freelance educator beeldende kunst/erfgoed/architectuur voor KIDD. Samen met de KIDD-kunstenaars die op de scholen met de kinderen aan de slag gaan, zorgt zij ervoor dat de lessen goed passen in de doorlopende leerlijn, en bijdragen aan de vijf pijlers van KIDD en de SLO-doelen. Voor de masterclass Verhalen in de Kunst is het vooral belangrijk dat de kinderen met een open en eerlijke houding de les ingaan, zegt ze.
Kijken naar zelfportretten
Shanna Goedhart: "Een betrokken houding van de leerkracht, te beginnen bij de voorbereidde les, is de sleutel om dit lesblok te laten slagen. In de voorbereidende les kunnen de leerlingen in rust reflecteren op zichzelf en het een tijdje laten bezinken voordat ze op een canvas gaan schilderen. Als de docent actief meedoet, durven de kinderen ook kwetsbaarder te zijn over hun eigen uiterlijk en karakter. Tijdens de les kijken ze naar verschillende zelfportretten en reflecteren ze op de constatering dat niet iedereen er hetzelfde uitziet. En wat misschien afwijkt van wat 'normaal' is, is nog niet meteen 'raar' of 'lelijk'. Maar was is het dan wel?"
Openheid, nieuwsgierigheid en respect
Dat het soms best ongemakkelijk is wat de kinderen moeten doen in de les, zien we op een zonnige maandagochtend begin maart in groep 6 van de Droomspiegel in Almere Poort. Michelle de Vaan, zelf beeldend kunstenaar (zie @twentyfivenineteen op Instagram), geeft de masterclass. Ze doet dat heel rustig, en probeert de kinderen zo weinig mogelijk te sturen. Ze maakt gebruik van de VTS-methode, vertelt ze voorafgaand aan de les, die speciaal is ontwikkeld voor museumeducatie: Visual Thinking Strategies. Vanuit een houding van openheid, nieuwsgierigheid en respect voor verschillen in perspectief - we zien nooit allemaal hetzelfde - ontstaat een 'onderzoekend groepsgesprek' tussen de leerkracht en de leerlingen. Wat zie je als je naar een zelfportret kijkt van Vincent van Gogh? Kijkt hij vrolijk, of juist droevig? En Salvador Dalí, hoe kijkt hij? Welke technieken gebruiken ze daarbij?
'Ik ben net een aardappel!'
Michelle deelt vergrotende spiegels uit en stelt de kernvraag van deze les: wat zie je als je naar jezelf kijkt? "Ieuw, ik ben net een aardappel!" horen we al snel. En als je 10x vergroot in je eigen ogen kijkt, dan ziet dat er best raar uit, eigenlijk.
Laten we beginnen met de basis: waar zitten je ogen, je neus, je kin? En kun je zonder het potlood van het papier te halen een schets maken van je gezicht? Welke kleuren wil je gebruiken als je je karakter aan wilt geven? De kinderen gaan aan de slag en binnen no time zoemt het door het lokaal: hoe ziet een neus eruit? Hoe maak je bruin? Hoe zorg ik ervoor dat ik er niet uitzie als een aardappel?
"Waar ik met de les naar streef, is om de kinderen meer zelfvertrouwen te geven", vertelt Michelle. "Ze mogen gezien en gehoord worden, en dat begint ermee dat ze vertrouwen krijgen in wie ze zijn. Verder wil ik proberen mijn manier van kijken over te brengen naar de kinderen, hun blik een beetje te veranderen op hoe ze naar de wereld en zichzelf kunnen kijken." En dat is natuurlijk precies de kern van wat kunst kan doen. Bovendien hebben de kinderen én de juf een mooie en plezierige ochtend met deze les!
